Smákökubakstur og skriftir á vefsvæðum

(Greinin birtist fyrst 26. maí 2010)

Ég get ekki annað en furða mig á öllum þeim smákökum (cookies) sem ætlast er til að maður baki á ferð um veraldarvefinn.  Varla er hægt að opna eina einustu síðu án þess að beðið er um skrifa smáköku niður á tölvu hjá manni eða óskað er eftir að smákaka sé send út.  Ég verð að viðurkenna, að ég skil ekki þessa hnýsni sem í þessu felst.  Til hvers þarf einhver vefþjónn að vita að ein eða önnur mynd hafi verið birt í vafra úti í bæ frekar en á Akureyri.  Og hvers vegna þarf að senda köku fyrir hverja einustu mynd, sem birtist á síðu, þegar ljóst er að sá sem opnar síðuna mun óhjákvæmilega fá þær allar upp á skjáinn hjá sér. 

Sama á við skrift (script).  Í mjög mörgum tilfellum er nánast enginn tilgangur með því að keyra skrift á tölvu notanda (annar en hnýsni).  Oft er skrift notað vegna þess að vefforritarinn annað hvort kann ekki á vefforritið eða nennir ekki að nota aðra aðferð.

Þessar endalausu beiðnir um að hlaða niður eða senda smákökur og keyra upp skrift er gjörsamlega óþolandi.  Fyrir utan alla umferðina sem þetta veldur á internetinu, þá hægir þetta á vöfrum og flytur oft með sér óværur.

Ég loka fyrir allar smákökur, nema þær sem ég sérstaklega samþykki.  Sama á við um skriftir.  Niðurstaðan er mun hraðvirkari vafri, þó það valdi stundum óþægindum, þar sem sumar síður vilja ekki birtast nema þetta rusl sé samþykkt.  Oft er það bara af hinu góða, en alloft verð ég að gefa eftir og hleypa þessum óþverra inn á tölvuna.  Sem stendur hef ég lokað á 13.754 smákökusendingar og 3.750 skriftir.  Ég hef líka neyðst til að opna fyrir allt of margar skriftir, sem er mér mjög á móti skapi, þar sem skriftir innihalda oft njósnaforrit eða opna leið fyrir þau inn á tölvur.  Hef ég nokkrum sinnum staðið skriftir að slíku.  Mikið verður gaman, þegar menn læra að búa til vefsíður án þess að treysta á smákökur og skriftir.

Stærsti vandinn við þessa útbreiddu notkun á smákökum, er að það er líklegast brot á persónuverndarlögum.  Í eðli sínu eru smákökur alveg sambærilegar við eftirlitsmyndavélar.  Verið er að fylgjast með því hverjir heimsækja vefsíður, hvaða síður eru skoðaðar, hvaðan viðkomandi kom og jafnvel hvert hann fer.  Þetta er oft mjög gróf kortlagning á vefsiðum einstaklingsins.  Sumar skriftir æða beint í söguslóð vafrans og drekka þar allt í sig.  Upplýsingarnar eru miskunnarlaust sendar í heimildarleysi til vefþjóns á internetinu og síðan seldar til aðila sem sérhæfa sig í að búa til persónusnið.  Þetta eru oft mjög grófar persónunjósnir, þó oftast sé þetta sárasaklaust.  Hvort sem það er, þá eru flestar smákökur gjörsamlega óþarfar.

Ein óværan er í viðbót byrjuð að herja á fréttasíður hér á landi.  Ég get ekki kallað þetta neitt annað en óværu, þar sem þetta drepur niður alla umferð og stoppar vafrann.  Það er þegar síður sækja efni til ytra vefþjóns, sem ræður engan veginn við álagið sem þessu fylgir.  Þó maður vilji er ekki hægt að loka á slóðina, þar sem vefsíðan heimtar að gagnastreymið sé sótt.  Skæðasti vefþjónninn í þessum hópi er án efa upload.jl.is, en hann virðist eitthvað vanstilltur.  Það getur ekki verið skynsamlegt að sækja gagnastreymi þangað í tíma og ótíma bara svo hægt sé að sýna trailer eða ofhlaðna bankaauglýsingu viðstöðulaust í glugga vafrans.  Mér finnst ég geta gert þá kröfu til þeirra sem hanna veðsíður að halda í lágmarki þeim gögnum sem hlaða þarf niður í hvert sinn sem síða er opnuð.  Tökum t.d. síðu á dv.is þar sem birt er hver einasta forsíða blaðsins frá því 2007.  Til hvers?  Algengast er að maður ætli að skoða nýjasta tölublaðið, þegar síðan er opnuð og því er nóg að sýna það og kannski það síðasta á undan.  Svona sóun á auðlindum internetsins ætti að vera refsiverð.

Mér finnst oft sem það vanti betra skipulag og meiri hugsun bakvið hönnun vefsíðna.  Það er eins og þeir sem sjái um slíkt séu meira og minna sjálfmenntaðir og hafi því ekki skilning á því hvaða kostnað síða hefur í för með sér og hve oft er auðvelt að gera síðunna ódýrari án þess að það sé á kostnað gæða.  Ekki að ég hafi neina haldbæra reynslu af vefsíðuhönnun í seinni tíð, en þegar ég bjó til mína fyrstu síðu í kring um 1994, þá voru smákökur og skriftur ekki notað.  Í seinni tíð hef ég eftirlátið fagmönnum að hanna síður fyrir mig og komist að því að það er bæði fljótlegra, ódýrara og gefur betri árangur.  Vandinn við fagmennina er á hinn bóginn, að þeir kunna betur á alla hnýsitæknina.